25th Apr 2024 9:54:03 PM

The Charities | The Children | Dorah Mokoena | Health | Schools / Training | Community / Diaries | Regional Reports | UMashesha
Home
Unmask Internet Scams
Place of Miracles
Please Don't
Donations
Plastics poison fires
Monopoly Moonwalk.
Do you need help?
Great Fire 350
News Index
Mt Cameroon Climb
Media Articles
Kilimanjaro climb
Defamation
Radio Adverts
Stoves, Candleholders
Bad Social Workers
How Can I Help
Cycle Ride
Radio Interview
Honours
Volunteer's View
Useful Links
Soweto Fire
Thank You to:
Disaster Recovery
Bags
Newsletter
Other Languages
Class Action Appeal
UK Donations
More about COFI
Help Needed
Drakensberg Trip
Safety Infomercials
Alex fires
Research
Work Experience
Amangwane
Useful Reading
Vacancies
UNAids
Appeal
Rural Outreach
Transport
Volunteers Notebook
North African office
Central Africa
Johannesburg's Annual Chocolate Fest
Children of Fire Evelyne Minto

ubugebengu
Isikhwele esacekela phansi ongenacala
U-Evelyne Minto Essono owacekelwa phansi ngendlela exakile nge-acid, uthola umdlandla wokubhekana nempilo entsha kwi-millennium entsha - ubonga isihe sabantu abangamazi nguBRONWEN JONES

ISonto lomhlaka 18 October wusuku angasoze alulibala u-Evelyne Minto Essono. Ngalolusuku ngo-1998 wahlaselwa nge-acid ngephutha lokufaniswa. Le-acid yamuhlibula ekhanda, esifubeni kanye nasezingalweni, wasala ekhubazeke impilo yakhe yonke. U-Evelyne manje useneminyaka engu 25. Esikhathini esedlule wayeyintokazi esencane enhle ezimisele ngokusebenza ukuze asize abafowabo nodadewabo abancane, aqedele izifundo zakhe kuthi ngelinye ilanga ashade abenezingane zakhe.

Wayehlala eLibrenville, enhlokodolobha yaseGabon enkabeni ye-Afrika. Phezu kokuba aqala isikole eneminyaka engu 10, ukwazile ukuqeda i-baccalaureat (u-matric eNingizimu Afrika). Ngesikhathi samaholidi nangezimpelasonto u-Evelyne wayesebenza njenge-receptionist e-Africa No. 1 - isiteshi somsakazo esisezingeni eliphezulu.

Wayeqhamuka emndenini omkhulu onentokozo. Nakuba abazali bakhe sebashona kodwa babambisene njengomndeni. Emva kokuba sekushone ubaba ka-Evelyne, wahamba wayohlala efulethini eliseSotenga nomzala wakhe uHuguette Ndzigue, owenza izifundo ze-accountancy nesiNgisi enyuvesi, omdlula ngeminyaka emibili.

Lelifulethi lalinendawo yokuhlala, eyokulala nekhishi kanti izinto zokuwasha zazingaphandle. Omakhelwane babo kwakungabantu besilisa abaseminyakeni yo 40. Ngakolunye uhlangothi kwakuhlala intokazi ekuma 20s nodadewabo. Eduze kwabo kwakukhona umuntu wesimame owayebizwa ngokuthi uRosette.

U-Evelyne wayebabingelela omakhelwane bakhe, kodwa wayengabazi ngoba wayehlale ematasa esebenza, efunda, eya esontweni futhi evakashela nomndeni wakhe. U-Huguette wayethandana nendoda eshadile ebizwa ngokuthi wuLouis-Martin - kwaba ngukuphinga kwalomuntu wesilisa okwacekela phansi impilo ka-Evelyne.

Usuku olubuhlungu ku-Evelyne kwaba yiSonto lomhlaka 18 October 1998. Ngalelolanga ekuseni ngo 9.00am waya esontweni. U-Huguette akazange aye esontweni ngalelolanga ngesizathu sokuthi wayekhathele. Emva kwenkonzo u-Evelyne wavakashela uSamuel Obame Zogho kanye nendodakazi yakhe ngesikhathi sesidlo sasemini. Emva kwalokho waya kosebenza esiteshini somsakazo kusukela ngo 3 emini waze wafika ekhaya ngo 8.30 ebusuku.

Ngaphandle kwasefulethini ebusuku kwakumnyama kanti nemigwaqo engenela kulona emibili mincane. U-Evelyne wayekhululekile ngoba eSotega yindawo ephephile. U-Huguette wayengekho ekhaya, ngakhoke u-Evelyne isidlo sasebusuku wasidla yedwa wabe eseshintsha akugqokile. Wayekhathele kanti futhi njengoba kwakushisa wazilalela ngezinto zangaphansi. Washesha ukulala, kodwa emva kwesikhathi wavuswa owayengqongqoza emnyango. Wabhinca ithawula wabe eseyabuza ukuthi ngubani ongqongqozayo. Ngalesosikhathi kwakungu 10.00 ebusuku. Wezwa izwi likaLouis-Martin Wora - isoka eselithandane noHuguette iminyaka elinganiselwa kwemihlanu.

Lensizwa eyayineminyaka elinganiselwa ku 40 yayisebenzela uhulumeni. Unkosikazi wayo nezingane babehlala endaweni yabezambane likapondo eyaziwa ngokuthi iGlass. U-Evelyne wayemazi uLouis-Martin njengoba wayethandana noHuguette, kodwa wayengazi noma unkosikazi wakhe uyazi ngaloluthando futhi no-Evelyne engenandaba nokuthandana kwabo.

Ngoba wayeselizwile izwi lakhe, wavula umnyango. U-Louis-Martin ngayehamba nomngani wakhe wesilisa u-Evelyne angakaze ambone esikhathini esedlule, kanye nomfowabo omncane. Babephathele uHuguette obhanana. U-Evelyne wabuza ukuthi bangalinda yini kuze kufike umzala wakhe, uHuguette. Bathi ngeke bakwazi kodwa bazofika ngakusasa.

U-Evelyne waphindela kolala. Kukhona namanye amafulethi asondelene nalendawo ahlala kuyona. Kanti uma ukwamanye wawungakwazi ukubona umnyango ongaphambili walapho kuhlala khona u-Evelyne. Owesimame obizwa ngokuthi nguHermine ohlala ekugcineni kwefulethi nesoka lakhe wabona owesimame ozimboze ubuso enikeza umfana ofake isigqoko isitsha sikapulasitiki. Ngalesosikhathi wayengacabangi ukuthi kukhona isehlo esingenzeka, kodwa emva kwezinsukwana uHermine nomunye umakhelwane, uMeme, basibona lesositsha efulethini lika-Evelyne. Babona uHuguette esilahla kanye nethawula elivithikile.

Emva kwemizuzu emihlanu ehambile uLouis-Martin nahambisana nabo kukhona owaphinda wangqongqoza efulethini lika-Evelyne. Wacabanga ukuthi nguLouis-Martin - wazitshela ukuthi kukhona akukhohliwe. Wavula umnyango ngaphandle kokubuza ukuthi ngubani. Asizange sibekhona isikhathi sokuvala umnyango noma esokuzivikela ngesikhathi lomfanyana emjikijela ngesitsha esinokuthile okuwuketshezi.

Lomfanyana wayegqoke isigqoko esikhanyayo. Wayecishe alingane naye u-Evelyne ngobude. Le-acid amthela ngayo yagcwala ubuso, esifubeni kanye nasezingalweni. Enye yamthela emhlane nasezinyaweni. Wabuzwa ngalesosikhathi ubuhlungu wazwela namakhaza.

U-Evelyne akakaze ambone lowomfana esikhathini esidlule futhi ukholwa wukuthi akazange ahlangane naye emva kwalesigameko. Ucabanga ukuthi ngeke asakwazi ukumkhomba - kodwa uthi kunokwenzeka ukuthi naye yamthela kancane i-acid. Lowomfana wabaleka u-Evelyne wabe esecela usizo. Ithawula lakhe lashiswa yi-acid. Waya kongqongqoza kwelinye ifulethi, kodwa indoda eyaphendula yavele yashaya umnyango. Emva kwesikhathi wabona ukuthi lendoda kunokwenzeka ukuthi lokhu yakwenziswa ukubona ukuthi unqunu noma yezwa iphunga lesikhumba esishayo. Wangqongqoza nakweminye iminyango kodwa akekho owaphendula. Waqhubeka wakhala efuna usizo.

Ekugcineni owesimame obizwa ngokuthi nguNadege waqhamuka emgwaqweni oseduze. Wamthela ngamanzi u-Evelyne kodwa i-Acid yabe isimkhinyabeze kakhulu. Wabiza itekisi ezoyisa u-Evelyne esibhedlela. Emva kwalokho kwafika uHuguette wabe esehamba nabo ngetekisi. U-Evelyne wahlala esibhedlela kusukela ku-October kuya kuJanuary wonyaka olandelayo. Yilapho engahlangana naye khona. ENingizimu Afrika ngachitha isikhathi sami esiningi ngisiza ngivikela ukulimala kokusha futhi ngisiza nabantu abalinyazwe wukusha. Nakuba eGabon ngangiye khona ngomsebenzi wokubhala ngezihlahla kodwa nakhona ngaphinda ngabuza ngezingane ezishile. Ingxoxo eyayiphakathi kwami nomshayeli wetekisi yangiholela kuCoulibaly Soungalo indoda encane eyayisebenza kwezabaqaphi futhi neyafundela ezomthetho.

Lensizwa yasheshe yasamukela isicelo sami njengoba ngangifuna ulwazi, yangisiza mahhala yangitolikela engangifuna ukukwazi. Zonke izibhedlela zikahulumeni zazisesitelekeni esasesithathe izinyanga ezine. Abantu bangitshela ukuthi owesimame owasha ngaphambi kwesiteleka usesesibhedlela. Ngambona okokuqala ngalesosikhathi u-Evelyne. Wayelele yedwa esibhedlela esingenamuntu, esezinhlungwini zamanxeba ayevulekile. Igumbi ayekulona lalingekho esimweni esikahle kanti futhi kwakudingeka ukuba azitholele yena izinto zokulala.

Ngambuka lomuntu wesimame oneminyaka engu 24 owayesosizini kanti ngalesosikhathi angizange ngicabange ukuthi esikhathini esiphambili wayemuhle kanjani, ngaze ngabona izithombe zakhe. Ngabuza udokotela ukuthi isimo sakhe siqhubeka kanjani. Impendulo engayithola ngeyokuthi alukho abangalwenza.

IGabon ayinaye ngisho noyedwa udokotela oyi-plastic surgeon. Noma ngubani oshe kakhulu futhi ophilile usala eyilokho ayikhona kuze kube phakade. Iningi labantu abantulayo alikwazi ukuphila ngesizathu sokuthi imigwaqo ayikho esimweni esikahle futhi nezinto zokuhamba ezingafinyelela endaweni yokuthola ukulashwa ziyindlala. U-Evelyne wakwazi ukuqhubeka nokuphila kodwa ngesikhathi ngihlangana naye wayeselilahlile ithemba. Izingalo zakhe zase zingasanyakazi. Isisindo sakhe sasesehle ngo 20kg.

Lelizwe linezikhungo zikawoyela neminye imikhiqizo embiwa phansi. Kukhona amahlathi angenza imikhiqizo eseqophelweni eliphezulu. UMongameli wakulelizwe u-Omar Bongo uhlala endaweni enhle. Kodwa phezu kwakho konke lokho lwalungekho usizo olwalungatholwa wu-Evelyne. Ngamutshela udokotela ukuthi akame kancane ukuze ngibone ukuthi alukho yini usizo engingaqhamuka nalo. Ngangazi ukuthi angakwazi ukusizakala ngoba ngesikhathi esedlule ngake ngayisiza ingane eyayishe ngendlela exakile. Kodwa ngangingazi ukuthi ngizoyithola yini imali yokumelapha.

Ngabuyela lapha eNingizimu Afrika ngazokwenza amalungiselelo okuba u-Evelyne azohlinzwa eNetcareÕs Sunninghill Hospital. U-Evelyne usehlalele ethembeni njengoba eseseNingizimu Afrika kanti futhi kunabanye abantu asebefake isandla abafana noMarysia Dusinski oseSouth African Embassy eGabon, Coulibaly Soungalo, inhlangano yabantulayo yaphesheya kwezilwandle ebizwa ngokuthi iMiracles, iSizanani Catholic Mission, abe-Air Gabona kanye nabanye abantu abazimele - ikakhulukazi uDavid Astor, Vernon Ching, Marie Antoinette Pereira kanye noJulia Ray.

Bonke labantu bangikhumbuza udaba lwaseBhayibhelini loMsamariya olungileyo. Sekuphele isikhathi esingangonyaka u-Evelyne ehlala ekhaya lethu elincane. Isisindo sakhe sesinyuke ngo 8kg futhi useqale ukufunda i-tennis kanti isikhathi sakhe usisebenzisela ukuthola ulwazi ezintweni ezifana ne-computer, ukuthunga kanye nokufunda isiNgisi. Kodwa akudinga kakhulu wukuhlinzwa okuseqophelweni eliphezulu futhi okubizayo okuzokwenziwa emhlane, emqaleni kanye nasebusweni. U-Lawrence Chait oyi-plastic sergeon ePark Lane Clinic eGoli wabeka umbono wokuthi lentokazi kufanele ibuyiselwe ikhala elizosuselwa esiphongweni kuya endaweni yalo.

Lokho kuhlinzwa kungabiza imali elinganiselwa kuR250 000. Ngicabanga ukuthi ikhona indlela ethile yokuthola imali, kodwa okwamanje anginalo ngisho nesenti elingalekelela ekuhlanganiseni lemali. U-Evelyne watshelwa ukuthi owesimame owacekela impilo yakhe phansi kwakungenye yezintombi zikaLouis-Martin. Sesiyalazi igama lakhe kanti futhi sikholwa wukuthi lokhu kwakuqondiswe kuHuguette, hhayi u-Evelyne.

Umenzi wobubi akulula ukuba ayoquliswa icala ngoba alukho usizo lwezimali zabameli eGabon kanti umndeni ka-Evelyne uyantula ngeke ubenayo imali yokukhokhela ummeli. Ngisho noma kuthiwa sizama ukuthinta abeGabonese Embassy ePitoli, abasebenza khona abaziphenduli izingcingo. Abakaze bamuvakashele esibhedlela noma bamuthumelele izimbali. Abanye abantu abakhalisani naye ngoba engumuntu oqhamuka ngaphandle kwakuleli.

Ngihlale ngicabanga ukuthi ngangizophatheka kanjani ukuba lokhu kwenzeka kimina? Udadewethu? Indodakazi yami? Ngingakuvimba kanjani lokhu uma singamkhombisi umenzi wobubi ukuthi uthando lungaphezu kwenzondo?

Uma unesifiso sokusiza u-Evelyne, ungamthinta ngokuxhumana noBRONWEN JONES
Tel/Fax (011) 726 6529 Email firechildren@icon.co.za Box 1048, Auckland Park, 2006.


UBANI OZOKWELAPHA LO MNTWANA?

Odokotela baseNingizimu Afrika abakwazi ukwelapha amehlo kaDorah. Millawumbe odokotela baseBrithani bangawelapha. U-Bronwen Jones ucela usizo ngokushesha.

Nginomngane uDorah. Uneminyaka emithathu (3) ubudala. Bafuna ukusika amehlo akhe bawakhiphe. Yinye kuphela indlela engiyaziyo engasindisa uDorah kulobu buhlungu bokulahlekelwa amehlo, ukusakazela umhlaba wonke ngalolu daba olubublungu kangaka. Nokwethemba ukuthi mhlawumbe kuzothinteka uchwepheshe othile kwezokuh1inza, abe nesihawu asize isikhathi sisekhona.

UDorah uhlala eNingizimu Afrika.Uzalwa ngunina oseyingane kwayena, yena nonina oneminyaka eyishumi nane (14) ubudala bebehlala emujondolo nogogo wabo oyimpumputhe nomalume oyisidakwa. Langa limbe umjondolo wabo wathungeleka ngomlilo. Umntwanyana onezinyanga eziyisikhombisa (7) ubudala wahishwa amalangabi omlilo wehluleka nokupheflumula washiswa yizingodo ezivuthayo ezawela ebusweni bakhe. Izandla zakhe zasha cishe zaphela.

Ngizarmile ukubhala ngosizi lukDorah phambilini, kodwa ayibanga khona impumelelo. Amaphephandaba amaningi enza sengathi abantwana abakhubazekile ezinye izilwanyana nje okungafanele kukhulunywe ngazo. Ukuthi bazalwe bekhubazekile noma bakhubazeke ezandleni zabazali, babonwa njengesihloko esinganambitheki kahle. "Akulona uhlobo lwethu lodaba", asankeneneza ezindlebeni zami la mazwi.

Senginesikhathi ngivakashela isibhelela lapho uDorah elaliswe khona. Masonto onke ngiyaye ngibone izingane eziphuze ushevu njengoparafini, zishayiswe yizimoto, zicindezelwe amasango okuphepha atholakala ebiyele imizi eminingi lapha eNingizimu Afrika. Abanye badle amakhowa anoshevu noma bayobulwe amanzi abilayo awe esitofini. Kunezingane ezinamahlaba (pneumonia) nezineminyaka emibili eziphethwe isifo sohudo kangangoba zingafa nokufa.

Nabazali abazihluphile ukuzobona lezi zingane bangishiya nginokungabaza ukuthi bazozinakekela izingane zabo ngokuh1akanipha uma kwenzeka zibuyela emakhaya. Omunye ubaba wayezimele nje nezingubo ezingcolile ezimankiniki, "ezama ukubopha amafindo kuzo". Wayeqhuba ingane ngebhayisikili eliphushwayo, enye yayiphethwe yinkosikazi yakhe, kanti abanye abantwana ababili - ababeshe kusukela emahlombe kuya emadolweni - babelaliswe emibhedheni yabantwana yasesibhedlela. Bobane laba bantwana babengaphansi kweminyaka emihlanu (5) ubudala.

Okudabukisa kakhulu yilabo abalahlwe abazali babo. Okomfanyana okwakuzimoyizelela nje, kondlekile, unina wabulawa isifo sofuba (I-TB) - akukho namunye owomndeni owake wafika ukuzobona noma ukuzolanda lo mfanyana. Intombazanyana yomZulu eneminyaka emihlanu (5) yagcina seyiyimpumputhe ngenxa yesifo solwembu lobuchopho (meningitis). Abomndeni abayiletha lapha esibhelela abaphindanga babuya. Yayihlala ilele nje ilokhu ibuze njalo: "Uzoza nini umama ukuzongibona? Yini athathe isikhathi eside kangaka ukufika?" Akekho namunye owayiphendulayo.

Ngelinye ilanga ngihamba ewodini ngabona umfana osekhulile nje ekhala. Wayebonakala sengathi uneminyaka elishumi (10). Onesi - bemnakekela, kodwa bebhizi kakhulu ukumnakekela kangcono - bathi "0 ngu-Wilson lo. Washayiswa yimoto. Akaphilile kahle," basho bekhombisa ngeminwe ukuthi akaphilile ekhanda. Nganginikezela ngezincwadi ngesikhathi ngibizwa nguWilson. "Ngice1a uze lapha". Ngasondela embhedeni wakhe. "Ngicela ungigone ungange" esho ngelipholile. Ngamanga. Wayesethi "Ngicela ujike ubheke le." Ngathi ngingajika wagaxa izingalo zakhe entanyeni yami wagaxa imilenze okhalweni, wateta.

Wathi angateta uWilson wayesethi: "Ngicela uhambe nami". Kodwa ngala ngoba kwakungafanele ngimthathe. Uma ngangingazama ukusiza omunye wabo ngangiyokhetha bani?

Kuzofanele ngikhethe uDorah. "Ichwane ledada elibi kunawo wonke, idada lombukiso elihle kunawo wonke." Ukuba wambona uDorah wawuyomesaba. Mhlawumbe ukhale. Noma ucabange ukuthi mubi akabhekeki. Kodwa akanjalo. Ukuthi nje akanabo ubuso.

UDorah akazalwanga enje. Wazalwa engumntwana nje ephelele. Ngokwesimilo usengumntwana nje ophelele. Abafunanga ukumelapha eBaragwanath, isibhedlela esikhulu kunazo zonke eMzansi Afrika, ngoba base bezitshelile ukuthi uzoshona. Kodwa namanje uDorah usaphila, udla amabele. Ulwela impilo yakhe ngazo zonke izindlela. Wafika esibhedlela sase Far East Rand engamalahle, akekho owayethemba ukuthi uzophila ngaphandle kwakhe.

Kubiza cishe uR500 ngenyanga (cishe u63-pounds - noma umholo wenyanga kamashanela) ukuthenga imithi namabhandishi ukuhlenga leyo ngxenye yamehilo kaDorah esele. Unesikhwama semali okukhona kuso ubadlana lokusiza ngokuhlinzwa kwakhe. Kodwa umbono, ngokomnotho nangokwemithi, uthi awakhishwe amehlo karDorah.

U-Rob Douw, umphathi onikhulu we-African Merchant Bank, oyisikoshi ngokuzalwa, ngalelisonto uzinikele ukusiza ngokukhokhela loyo ozonakekela uDorah. "Sithintekile ngesimo esibuhlungu salo mntwana, sifisa ukusiza"

Abahlinzi abachibiyela umzimba bazicwaningile izithombe zikaDorah. Udaba luka Dorah seluke lwaxoxwa naku-Internet. Nakuba becabanga ukuthi bangazama ukubumba ikhala elisha nokumakhela izindebembumbulu ezingamsiza akwazi ukukhuluma kancane, bonke abanalo ithemba lokuthi amehlo angalungiswa. Udokotela u-Leonard Pott, uchwepheshe kwezobudokotela nomunye wabelapha UDorah, uyavumelana nakukhishwa kwamehlo kaDorah ngesizathu sokuthi ayikho into engenziwa ngawo.

Ikaltulukazi, inhnga yimali. Okunye akuvezile nokunikhathazayo ukuthi ikhaya lapho hililala khona "Dorali, abekho abantu noma onesi abangakwazi ukuba nehora noma ngaphezulu benakekela UDorali ngemithi nangamabhandishi. Isitafli lesi asikwazi ukumelana nobuhlungu UDorali abuzwayo ngesikhathi bemgcobisi jmithi bemshintsha amabhandishi.

"Inkinga ngernithi namabhandishi okwenza amelilo ahiale effiambile engomile ukuthi ayanamathela esiltunjeni", kusho udokotela Upon. "Aqirfile flithi ayadonseka okwenza kube buhlungu uma eseqhaqhwa kanti flithi ayaluma uma engashintshwa. Kufanele aqine ngoba lena yindawo eshesha ukuzwela. Vele UDorali useke wavuvukala kule ndawo."

UDorali akanawo amajwabu amelilo. Irnizamo yokwakha amajwabu amelilo ngesikhumba sakhe ayiphumelelanga ngoba akanazo izicubu ezanele. Isikhumba esisele ebusweni sishile futhi sinegazi elincane kakhulu.

"Kuzofanele basike izicubu kanye nemithambo yazo; kudingeka imisuka," kuchaza udokotela uPott. "Isikhumba sejwabu lamehlo sithola igazi elibuya ngenhla esiphongweni. Singafa ngaphandle kokuthunyelwa kwaleli gazi. Kufanele futhi amajwabu amehlo akwazi ukuvuleka nokuvaleka."

Uma ingatholakala indlela yokubumba kabusha amajwabu amehlo kaDorah, bangakwazi ukumfakela ezinye izinhlamvu zamehlo. "Uma ungamtholela usizo phesheya uDorah, singazama eminye imizamo," kusho udokotela u-Pott.

"Uma kukhona nje eYurophu ongakwazi ukwenza amajwabu amehlo mbumbulu, singathanda ukumazi. Sinezithombe nemifanekiso esingamthumelela yona."

"UDorah unobuntu obumangalisayo. Uyathandeka. UhIale isikhathi eside enganakekelwa, kodwa wabuye wathola ukwelashwa. Ekuqaleni kwaba sengathi uyelapheka kodwa lokhu kwaba okwesikhashana. Kunezizathu ezinzima zokuba amehlo kaDora akhishiwe. Uma sinephutha, sizimisele ukuboniswa. Asazi ukuthi senzeni futhi enye."

Uma udlala noDorah, uyabona ukuthi uyakwazi ukusebenzisa amehlo akhe. Uyawavikela elangeni, nona ekukhanyeni kwekhandlela ngoKhisimusi. Ukukhanya nobumnyama yingxenye yempilo yakhe. Usebenzisa kuphela lokhu kuzwa nokubona okusele okuncane ukuzwa nokufunda.

UDorah uyunpumputhe ngazo zonke izindlela. Kodwa noma ubani omunye wethu uma kwakufanele akhethe ukwazi ukuthi kusebusuku noma kusemini noma-ke ajikijelwe ebumnyameni baphakade, sonke singakhetha phakathi kobusuku nemini.

Ngahamba nomcosheli wezindaba zerediyo ukuya ephathini yokugubha usuku lokuzalwa lukaDorah lweminyaka emithathu (3), uhleko lukaDorah olumnandi lwezwakala iNingizimu Afrika yonke. Kodwa angikiwazi ukuthatha abantu bethelevishini bayomthwebula ngoba ababukeli bajwayele ukubona izingane ezinhle njengonodoli (Barbie-doll-cute), ngeke bamelane nesimo uDorah ayiso.

Kodwa ngiyafisa sengathi bangasemukela basijwayele isimo sika Dorah. Ngoba intombazanyana ezwayo, enambithayo, ethintayo, ehogelayo neculayo, amathunzi okukhanya nobumnyama abaluleke njengayo yonke imizwa yakhe ukwakha isithombe somhlaba aphila kuwo. Ukungabi nalo ikhala akwenzanga angakwazi ukuhogela izinto. Uma nje ungake ukhiphe amehlo akhe, lo mntwana uyohlala ebumnyameni obuphakade. Angikholwa ukuthi angakwazi ukumelana nokulahlekelwa ngisho eyodwa imzwa yakhe njengoba ekhula nekusasa elimfimfayo.

Noma kukuphi emhlabeni abaphila saka nabakhubazekile bayehlukaniswa. ENingizimu Afrika ziningi izikhalo ezibhekiswe kuHulumeni nemali kangangoba umntwana ofana noDorah uthathwa njengonenhlanhla ukuthola uthando nokunakekelwa. Ayikho imali yokukhokhela ozokwelapha avuselele imizwa kaDorah.

UDorah manje ulilala nezingane ezikhubazeke ngengqondo ekhaya lamaKhatholika. Uhlakaniphile. Uthanda umculo nokukitazwa utshani phakathi kwezinzwane. Ngosizo nje oluncane, uDorah angabamba ibhola adlale amahashi ngokugibela eqolo noma emhlane wenye ingane. Uyathanda ukushununuza nomswinki, nokuphulula inja. Ukuhlanganisa umsindo nembangela, uyathanda ukucindezela izinkinobho zamanothi e-keyboard bese ecula amanothi. Izinkiobho zamanothi ezinkulu angazicindezela kangcono ngezingini zezingalo zakhe.

Isimangaliso ukuthi uDorah wasinda kanjani emlilweni. Mhlawumbe nguye kuphela umuntu oshe kabuhlungu kanjena osaphila. Manje ikusasa lakhe liyamfimfa ligcwele usizi nobumnyama. Kungenzeka-nje ukuthi kukhona dokotela thize onolwazi aluthola empini noma ekusizeni abalimele emsebenzini ongakwazi ukubumba kabusha isikhumba namathambo obuso bukaDorah, asize umntwana weminyaka emithathu (3) angalahlekelwa amehlo akhe? Ngamazwi ahlakaniphile kunengingawabhala ngiyanxusa: "Ungalali uthokomale ulibale ukulwisa ukuphela kokukhanya." Angibhali lamazwi njengodokotela. Ngibhala njengomuntu owazi kahle uDorah.


This material is Copyright © The Dorah Mokoena Charitable Trust and/or Children of Fire , 1998-2024.
Distribution or re-transmission of this material, excluding the Schools' Guide, is expressly forbidden without prior permission of the Trust.
For further information, email firechildren@icon.co.za